Σάββατο 12 Ιανουαρίου 2013

Τα διαμερίσματα του μυαλού μας μπορεί να Δημιουργούν Αντικρουόμενα Πιστεύω;


Πώς τμήματα του εγκεφάλου μας, μπορεί να μας οδηγήσουν να αρνηθούμε και να διαστρεβλώσουμε την αλήθεια.
Έχετε ποτέ συλλογιστεί πώς ευφυείς και μορφωμένοι άνθρωποι μπορούν, εν όψει συντριπτικά αντιφατικών στοιχείων, να πιστεύουν ότι η εξέλιξη είναι ένας μύθος, ότι η υπερθέρμανση του πλανήτη είναι μια φάρσα, ότι τα εμβόλια προκαλούν αυτισμό και  άσθμα, η ότι η 9/11 ήταν ενορχηστρωμένη από την κυβέρνηση Μπους και άλλες εικασίες; Η εξήγηση είναι αυτό που αποκαλούμε στεγανά διαμερίσματα-λογικής, δηλ. ενότητες στον εγκέφαλο ανάλογα με τα στεγανά διαμερίσματα σε ένα πλοίο.



Η έννοια των λειτουργιών του εγκεφάλου σε διαμερίσματα που ενεργούν είτε από κοινού είτε σε σύγκρουση υπήρξε ο πυρήνας της ιδέας της εξελικτικής ψυχολογίας από τις αρχές της δεκαετίας του 1990. Σύμφωνα με το Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια ο εξελικτικός ψυχολόγος Robert Kurzban στο: "Γιατί ο καθένας (άλλος) είναι υποκριτής" (Princeton University Press, 2010), λέει ότι ο εγκέφαλος εξελίχθηκε ως ένα σπονδυλωτό όργανο, πολλαπλών εργασιών για την επίλυση προβλημάτων (κάτι σαν ελβετικός σουγιάς με πρακτικά εργαλεία) ή ένα application φορτωμένο στο iPhone. Δεν υπάρχει ενιαίος «εαυτός» που δημιουργεί εσωτερικά συνεπείς και συνεκτικά απρόσκοπτες πεποιθήσεις χωρίς να στερείται της σύγκρουσης. Αντί γι 'αυτό είναι μια συλλογή από διακριτές ενότητες, αλλά που αλληλεπιδρούν συχνά σε σύγκρουση μεταξύ τους. Η <ενότητα> που μας οδηγεί να ποθούμε τα γλυκά και λιπαρά τρόφιμα πρόσκαιρα, έρχεται σε αντίθεση με την μονάδα που ελέγχει την εικόνα του σώματος και την υγεία μας σε μακροπρόθεσμη βάση. Η <ενότητα> για συνεργασία έρχεται σε αντίθεση με εκείνη του ανταγωνισμού, όπως είναι οι ενότητες για τον αλτρουισμό και την φιλαργυρία ή οι ενότητες για την αποκάλυψη της αλήθειας και του ψεύδους.

Στεγανοποίηση είναι, επίσης, στην εργασία, όταν νέες επιστημονικές θεωρίες έρχονται σε σύγκρουση με μεγάλες και πιο αφελείς πεποιθήσεις. Στην εργασία του 2012 "Η επιστημονική γνώση Καταστέλλει αλλά δεν αντικαθιστά τις καινούριες διαισθήσεις" στο περιοδικό Cognition, Occidental College ο ψυχολόγους Andrew Shtulman και ο Joshua Valcarcel διαπίστωσαν ότι οι άνθρωποι πιο γρήγορα ελέγχουν την εγκυρότητα των επιστημονικών ανακοινώσεων, όταν οι ανακοινώσεις αυτές  τυχαίνει να συμφωνούν με προηγούμενες απλοϊκές πεποιθήσεις τους. Αντιφατικές επιστημονικές ανακοινώσεις που υποβλήθηκαν σε επεξεργασία αργότερα και με λιγότερη ακρίβεια, γεγονός που υποδηλώνει ότι "απλοϊκές θεωρίες επιβιώνουν σε σχέση με μια ασυμβίβαστα επιστημονική θεωρία και συνυπάρχουν με τη θεωρία αυτή για πολλά χρόνια, που θα ακολουθήσουν."

Γνωστική παραφωνία μπορεί επίσης να είναι στην εργασία στη διαμερισματοποίηση των πεποιθήσεων. Σε ένα άρθρο του 2010 με τίτλο "Σε περίπτωση αμφιβολίας, γκαρίζεις!" στο Psychological Science, οι ερευνητές του Πανεπιστημίου Northwestern David Gal και Derek Rucker διαπίστωσαν ότι όταν θίχτηκαν θεμελιώδη πιστεύω των υποκειμένων τότε «προσπαθούσαν με ένταση να υπερασπιστούν τις πεποιθήσεις τους ... από άλλους ανθρώπους των οποίων η εμπιστοσύνη των πιστεύω τους δεν μπορούσε να υπονομευθεί». Επιπλέον, κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι ενθουσιώδεις υποστηρικτές μιας πεποίθησης μπορεί στην πραγματικότητα να "βράζουν από αμφιβολίες" και έτσι ο επίμονος προσηλυτισμός τους μπορεί να είναι ένα σημάδι ότι υπάρχει σκεπτικισμός στη πίστη τους.

Επιπλέον, τα στεγανά διαμερίσματα της λογικής μας επηρεάζονται από τα ηθικά συναισθήματά μας τα οποία μας οδηγούν να λυγίσουμε και να στρεβλώσουμε τα δεδομένα και τα στοιχεία, μέσω μιας διαδικασίας που ονομάζεται κίνητρο λογικής. Το περίβλημα της <μονάδας> για τις θρησκευτικές προτιμήσεις μας, για παράδειγμα, παρακινεί τους πιστούς να αναζητούν και να βρίσκουν στοιχεία που την υποστηρίζουν, ας πούμε, το βιβλικό μοντέλο της νέας γης στην οποία η συντριπτική απόδειξη της παλιάς γης πρέπει να απορριφθεί. Η <ενότητα> που περιέχει τις πολιτικές προτιμήσεις μας, ας πούμε, από μια συντηρητική κλίση, μπορεί να μας παρακινήσει, σαν καπιταλιστές, να πιστεύουμε ότι οποιαδήποτε προσπάθεια για τον περιορισμό της βιομηχανικής ρύπανσης μέσω της απειλής της υπερθέρμανσης του πλανήτη θα πρέπει να είναι μια φάρσα.

Τι μπορεί να γίνει για να σπάσουν τα τείχη που χωρίζουν τα λογικά-στεγανά διαμερίσματα μας; Στη εργασία του 2012 "Παραπληροφόρηση και Διόρθωση του : Συνεχής επιρροή και επιτυχημένη Εκτόνωση" στην Ψυχολογική Επιστήμη για το Δημόσιο Συμφέρον, στο Πανεπιστήμιο της Δυτικής Αυστραλίας ο ψυχολόγος  Stephan Lewandowsky και οι συνεργάτες του προτείνουν αυτές τις στρατηγικές: "Σκεφτείτε τι κενά σε νοητικά μοντέλα των ανθρώπων που δημιουργούνται από κάποια απομυθοποίηση και γεμίστε τα με μια εναλλακτική εξήγηση .... Για να αποφύγετε να κάνετε τους ανθρώπους πιο εξοικειωμένους με την παραπληροφόρηση ..., να τονίζετε τα γεγονότα που θέλετε να επικοινωνούν παρά το μύθο. Δώστε μια σαφή προειδοποίηση πριν από ένα μύθο που παραπέμπουν, για να εξασφαλιστεί ότι οι άνθρωποι είναι σε γνωστική επιφυλακή και λιγότερο πιθανό να επηρεάζεται από την παραπληροφόρηση .... Εξετάστε αν το περιεχόμενό σας μπορεί να είναι απειλητικό για την κοσμοθεωρία και τις αξίες του κοινού σας. Αν ναι, υπάρχει κίνδυνος να είναι το αποτέλεσμα μιας κοσμοθεωρίας μπούμερανγκ ."

Πηγή,ScientificAmerican
Απόδοση, Δημήτρης Γιάκας

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου